พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [10. ทสมวรรค] 4. ปัญจวิญญาณากุสลาปิอกุสลาปีติกถา (98)
4. ปัญจวิญญาณากุสลาปิอกุสลาปีติกถา (98)
ว่าด้วยวิญญาณ 5 เป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มี
[580] สก. วิญญาณ 5 เป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มีใช่ไหม
ปร.1 ใช่2
สก. วิญญาณ 5 มีธรรมที่เกิดขึ้นเป็นวัตถุ มีธรรมที่เกิดขึ้นเป็นอารมณ์
มิใช่หรือ
ปร. ใช่
สก. หากวิญญาณ 5 มีธรรมที่เกิดขึ้นเป็นวัตถุ มีธรรมที่เกิดขึ้นเป็นอารมณ์
ท่านก็ไม่ควรยอมรับว่า วิญญาณ 5 เป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มี
สก. วิญญาณ 5 มีธรรมที่เกิดขึ้นก่อนเป็นวัตถุ มีธรรมที่เกิดขึ้นก่อนเป็น
อารมณ์มีธรรมภายในตนเป็นวัตถุ มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์ มีธรรมไม่แตกดับ
เป็นวัตถุ มีธรรมไม่แตกดับเป็นอารมณ์ มีวัตถุต่างกัน มีอารมณ์ต่างกัน ไม่เสวย
อารมณ์ของกันและกัน ไม่เกิดขึ้นเพราะไม่ใส่ใจ ไม่เกิดขึ้นเพราะไม่มนสิการ
เกิดขึ้นโดยไม่สับลำดับกัน ไม่เกิดขึ้นพร้อมกัน ไม่เกิดขึ้นในลำดับของกันและกัน
วิญญาณ 5 ไม่มีความผูกใจมิใช่หรือ
ปร. ใช่
สก. หากวิญญาณ 5 ไม่มีความผูกใจ ท่านก็ไม่ควรยอมรับว่า วิญญาณ 5
เป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มี
[581] สก. จักขุวิญญาณเป็นกุศลใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. จักขุวิญญาณปรารภความว่างเกิดขึ้นใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
เชิงอรรถ :
1 ปร. หมายถึงภิกษุในนิกายมหาสังฆิกะ (อภิ.ปญฺจ.อ. 580/252)
2 เพราะมีความเห็นว่า วิญญาณ 5 มีจักขุวิญญาณ เป็นต้น เป็นได้ทั้งกุศลและอกุศล ซึ่งต่างกับความเห็น
ของสกวาทีที่เห็นว่า วิญญาณ 5 เป็นวิบากเท่านั้น (อภิ.ปญฺจ.อ. 580/252)
พระอภิธรรมปิฎก กถาวัตถุ [10. ทสมวรรค] 4. ปัญจวิญญาณากุสลาปิอกุสลาปีติกถา (98)
สก. จักขุวิญญาณปรารภความว่างเกิดขึ้นใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. เพราะอาศัยจักษุและความว่าง จักขุวิญญาณจึงเกิดขึ้นใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. เพราะอาศัยจักษุและความว่าง จักขุวิญญาณจึงเกิดขึ้นใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. พระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและความว่าง จักขุวิญญาณจึงเกิดขึ้น
มีอยู่จริงหรือ
ปร. ไม่มี
สก. พระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและรูป จักขุวิญญาณจึงเกิดขึ้น มี
อยู่จริงใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. หากพระสูตรที่ว่า เพราะอาศัยจักษุและรูป จักขุวิญญาณจึงเกิดขึ้น
มีอยู่จริง ท่านก็ไม่ควรยอมรับว่า เพราะอาศัยจักษุและความว่าง จักขุวิญญาณ
จึงเกิดขึ้น
[582] สก. จักขุวิญญาณเป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มีใช่ไหม
ปร. ใช่
สก. จักขุวิญญาณปรารภอดีตและอนาคตเกิดขึ้นใช่ไหม
ปร. ไม่ควรกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
สก. จักขุวิญญาณเป็นกุศลก็มี เป็นอกุศลก็มีใช่ไหม
ปร. ใช่
